09/04/2025
Vận dụng quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong bài viết “Kiểm điểm công việc của đảng” đối với công tác xây dựng Đảng hiện nay
Lượt xem: 7
TS DƯƠNG MINH HUỆ
Viện Lịch sử Đảng - Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
Tóm tắt: Chủ tịch Hồ Chí Minh là người sáng lập, rèn luyện và lãnh đạo Đảng Cộng sản Việt Nam. Người luôn coi trọng việc thường xuyên, nghiêm chỉnh tự phê bình, phê bình để củng cố, phát triển sự đoàn kết và thống nhất của Đảng. Toàn Đảng cũng như mỗi cán bộ, đảng viên, học tập tấm gương của Chủ tịch Hồ Chí Minh, phải luôn tự kiểm điểm công việc của mình, nhận rõ những ưu điểm, khuyết điểm, đúc kết những kinh nghiệm, tìm ra các giải pháp để khắc phục, nhằm hoàn thiện bản thân, góp phần xây dựng Đảng ngày càng trong sạch, vững mạnh.
Từ khóa: Hồ Chí Minh; bài viết “kiểm điểm công việc của Đảng”; xây dựng Đảng.
1. Những quan điểm của Hồ Chí Minh trong bài viết “Kiểm điểm công việc của Đảng”
Cách đây 75 năm, tháng 1-1949, với bút danh X.Y.Z, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết bài “Kiểm điểm công việc của Đảng”, nêu rõ những thành tựu, hạn chế của Đảng, ca ngợi công lao to lớn của Đảng và khẳng định “những điểm nhất” của Đảng, vừa tròn 19 tuổi, khi lãnh đạo cách mạng Việt Nam.
Mở đầu bài viết, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ rõ: “19 tuổi là tuổi thanh niên. Đảng ta là một thanh niên anh dũng, oanh liệt, khôn khéo, mạnh khỏe, với một tiền đồ vô cùng vẻ vang”. Hơn nữa, trong gia đình cộng sản quốc tế, Đảng nắm chính quyền trẻ nhất, khi mới 15 tuổi, “Các Đảng anh em như Đảng Nga, Đảng Tàu và Đảng khác, đều ngoài 20 tuổi mới tranh được chính quyền”. Mặc dù Đảng sinh ra trong một hoàn cảnh rất khó khăn, dưới một chế độ thực dân rất tàn nhẫn, nhưng Đảng luôn dẻo dai, hùng mạnh, duy nhất lãnh đạo cách mạng Việt Nam.
Điểm lại những thành công của Đảng từ khi ra đời năm 1930, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định, Đảng đã lãnh đạo một phong trào đấu tranh rộng rãi. Đảng Cộng sản Việt Nam được thành lập là mốc son trọng đại, đánh dấu bước ngoặt vĩ đại của cách mạng Việt Nam. Ngay sau khi thành lập với Cương lĩnh chính trị đầu tiên được thông qua tại Hội nghị thành lập, Đảng xác định mục tiêu chiến lược của cách Việt Nam là “Làm cho nước Nam được hoàn toàn độc lập”, “để đi tới xã hội cộng sản”. Việc thành lập Đảng và đường lối cách mạng do Đảng đề ra đã đáp ứng những nhu cầu bức thiết của lịch sử, trở thành ngọn cờ tập hợp, đoàn kết các giai cấp, tầng lớp nhân dân đấu tranh vì nền độc lập của dân tộc.
Đảng đã lãnh đạo nhân dân đấu tranh chống áp bức, bóc lột của thực dân, phong kiến. Cao trào cách mạng 1930-1931, đỉnh cao là phong trào Xô viết Nghệ - Tĩnh, làm rung chuyển chế độ thống trị của thực dân Pháp và phong kiến, “lôi cuốn được cả công nhân, nông dân và học sinh. Đã lập nên chính quyền nhân dân. Đã làm cho giặc Pháp kinh sợ. Thật là một cuộc cách mạng oanh liệt đầu tiên do giai cấp vô sản Việt Nam lãnh đạo”. Trong những năm 1931-1934, Đảng bị thực dân khủng bố ráo riết, hàng vạn đảng viên và quần chúng bị tù đày, hầu hết tổ chức của Đảng bị tan rã, nhưng Đảng vẫn lãnh đạo phong trào đấu tranh rộng lớn, tiến hành Đại hội lần thứ nhất năm 1935 tại Ma Cao (Trung Quốc). Tiếp đó, trong những năm 1936-1939, Đảng đã tranh thủ những hình thức đấu tranh hợp pháp, nửa hợp pháp để chống chiến tranh, bảo vệ hòa bình, đòi quyền dân sinh, dân chủ cho các tầng lớp nhân dân. Trong cao trào cách mạng giải phóng dân tộc 1939-1945, Đảng và lãnh tụ Hồ Chí Minh từng bước hoàn chỉnh đường lối cách mạng giải phóng dân tộc. HNTƯ 8 do lãnh tụ Hồ Chí Minh chủ trì (5-1941) chủ trương giương cao ngọn cờ chống đế quốc, xác định: “Trong lúc này quyền lợi của bộ phận, của giai cấp phải đặt dưới quyền lợi giải phóng của toàn thể dân tộc”. Trên cơ sở đường lối cách mạng giải phóng dân tộc, Đảng đã thành lập Mặt trận Việt Nam Độc lập Đồng minh (gọi tắt là Mặt trận Việt Minh) nhằm đoàn kết lực lượng của toàn dân tộc để đánh đuổi thực, phát xít. Đồng thời, Đảng lãnh đạo xây dựng lực lượng vũ trang và căn cứ địa cách mạng. Khi Nhật đảo chính Pháp (9-3-1945), độc chiếm Đông Dương, Ban Thường vụ Trung ương Đảng họp Hội nghị mở rộng ở Đình Bảng (Từ Sơn, Bắc Ninh), ra Chỉ thị “Nhật - Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta” (12-3-1945). Khi thời cơ cách mạng đến, Hồ Chí Minh, chỉ rõ: “Lúc này thời cơ thuận lợi đã tới, dù hy sinh tới đâu, dù phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn cũng phải kiên quyết giành cho được độc lập”. Đây không chỉ là sự biểu lộ quyết tâm sắt đá của cả dân tộc, mà còn là nhận định phản ánh sự chuẩn bị lực lượng và thời cơ cách mạng đã chín muồi. Tiếp đó, Đại hội đại biểu Quốc dân họp tại Tân Trào (Tuyên Quang) trong hai ngày 16 và 17-8-1945, biểu thị sự đoàn kết nhất trí của toàn thể dân tộc trong giờ phút quyết định vận mệnh của đất nước, biểu thị lòng tin tưởng tuyệt đối vào sự lãnh đạo của Đảng và Hồ Chí Minh. Ngay sau Đại hội, Hồ Chí Minh gửi thư kêu gọi đồng bào và chiến sĩ cả nước: “Giờ quyết định cho vận mệnh dân tộc ta đã đến. Toàn quốc đồng bào hãy đứng dậy đem sức ta mà tự giải phóng cho ta”. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự chủ động, sáng tạo của các đảng bộ địa phương, trong khoảng nửa tháng, tổng khởi nghĩa đã giành thắng lợi trên phạm vi cả nước. Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công là thắng lợi vĩ đại đầu tiên của nhân dân ta từ khi có Đảng lãnh đạo; chấm dứt chế độ phong kiến ở Việt Nam; kết thúc hơn 80 năm đô hộ của thực dân, phát xít. Chính quyền về tay nhân dân, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời - Nhà nước dân chủ nhân dân ở Đông Nam Á và là Nhà nước của toàn thể dân tộc Việt Nam. Nhân dân Việt Nam từ thân phận nô lệ, trở thành người dân một nước độc lập, làm chủ vận mệnh của mình. Từ đây, đất nước, xã hội, dân tộc và con người Việt Nam bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên độc lập dân tộc gắn liền với CNXH. Từ khi toàn quốc kháng chiến (12-1946) đến năm 1949, Đảng lãnh đạo cuộc kháng chiến, kiến quốc đạt được nhiều thành công.
Phần cuối bài viết, Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu rõ, trong cuộc đấu tranh to lớn, lâu dài, gay go đó, ít nhiều đảng viên “không tránh khỏi những khuyết điểm như: chủ quan, hẹp hòi, mạo hiểm, hủ hóa, xa quần chúng, chủ nghĩa địa phương, không giữ kỷ luật, làm việc luộm thuộm, tự kiêu, tự mãn, v.v..”. Để khắc phục “những chứng bệnh thanh niên”9, Đảng đòi hỏi các đảng viên phải kiên quyết tẩy cho kỳ sạch những bệnh ấy, để Đảng phải trở nên một Đảng Bônsêvích to lớn, vững vàng, rộng rãi, mạnh mẽ. Mỗi đảng viên phải kiên quyết thực hành nghiên cứu chủ nghĩa; gần gũi quần chúng; nghiêm giữ kỷ luật; cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư.
Đảng vừa tròn 19 tuổi (1930-1949), Đảng đã “Kinh qua bao nhiêu cơn sóng gió, bao nhiêu bước khó khăn, càng nhiều gian nan, Đảng ta càng nhiều rèn luyện, càng thêm vững chắc và rộng lớn”. đó là vì Đảng có “những điểm nhất” đã được Người tổng kết (1949), vẫn luôn là bài học kinh nghiệm đúng đắn, xuyên suốt của Đảng:
“Có một chủ nghĩa đúng nhất - chủ nghĩa M.A.L.S.
Có một khí giới sắc bén nhất - phê bình và tự phê bình.
Có một kỷ luật nghiêm ngặt nhất - kỷ luật vô sản cách mạng.
Có một quân đội anh dũng nhất - quân đội của nhân dân.
Có một nhân dân hăng hái nhất - nhân dân yêu nước.
Có một chính sách đúng đắn nhất - chính sách mácxít”.
2. Vận dụng quan điểm của Hồ Chí Minh vào công tác xây dựng Đảng hiện nay
Những bài học kinh nghiệm của Đảng được Chủ tịch Hồ Chí Minh tổng kết từ năm 1949, đã được Đảng vận dụng và phát triển sáng tạo qua các kỳ Đại hội, từ Đại hội II (năm 1951) đến Đại hội XIII (2021) đã khẳng định toàn Đảng, toàn dân, toàn quân đã nắm bắt thuận lợi, thời cơ, vượt qua khó khăn, thách thức, phát huy tinh thần yêu nước, đoàn kết, ý chí quyết tâm, bản lĩnh sáng tạo, đạt được nhiều thành tựu quan trọng, toàn diện, tạo nhiều dấu ấn nổi bật; đất nước phát triển nhanh và bền vững. Sau 35 năm tiến hành đổi mới, đất nước đạt được “những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, phát triển mạnh mẽ, toàn diện hơn”. Đất nước “chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay”. Công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng được Trung ương và cấp ủy các cấp đặc biệt coi trọng, triển khai thực hiện toàn diện, đồng bộ với quyết tâm chính trị cao, nỗ lực lớn và đạt được nhiều kết quả. Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã ban hành nhiều văn bản như: Ngày 30-10-2016, HNTƯ 4 khóa XII ban hành Nghị quyết số 04/NQ-TW “Về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”. Ngày 25-10-2021, Ban Chấp hành Trung ương khóa XIII ban hành Quy định số 37-QĐ/TW thay thế Quy định số 47-QĐ/TW, ngày 1-11-2011, của Ban Chấp hành Trung ương khóa XI, “Về những điều đảng viên không được làm”. Ngày 15-5-2016, Bộ Chính trị khóa XII đã ban hành Chỉ thị số 05-CT/TW “Về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”. Ngày 18-5-2021, Bộ Chính trị khóa XIII đã chỉ đạo sơ kết việc thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW và tổ chức Hội nghị toàn quốc để phổ biến kết quả, và quyết định ban hành Kết luận số 01-KL/TW, “Về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị khóa XII “Về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”. Ngày 25-10-2021, HNTƯ 4 khóa XIII đã ban hành Kết luận số 21-KL/TW, “Về đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị; kiên quyết ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa””. Những nghị quyết, chỉ thị của Đảng trên các lĩnh vực đã tạo cơ sở chính trị quan trọng để đẩy mạnh công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng; góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường tiềm lực quốc phòng - an ninh, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế trong tình hình mới. Công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng đạt được kết quả toàn diện, góp phần quan trọng để nước ta có được cơ đồ, tiềm lực, vị trí như ngày nay; Đảng đoàn kết, thống nhất, trong sạch và vững mạnh; niềm tin của nhân dân đối với Đảng được củng cố, tăng cường…
Bên cạnh đó, Đảng cũng chỉ rõ những hạn chế, khuyết điểm trong quá trình lãnh chỉ đạo trên các lĩnh vực:
Về kinh tế, việc hoàn thiện thể chế, đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế; CNH, HĐH còn chậm, chưa tạo được chuyển biến căn bản về mô hình tăng trưởng; năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế chưa cao.
Về giáo dục, văn hóa, xã hội, trong đó đổi mới giáo dục - đào tạo, khoa học và công nghệ chưa thực sự trở thành động lực then chốt thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Lĩnh vực văn hóa - xã hội chưa có nhiều đột phá, hiệu quả chưa cao.
Về quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường và khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu còn bất cập. Chất lượng môi trường một số nơi tiếp tục xuống cấp; thích ứng với biến đổi khí hậu còn bị động, lúng túng.
Về quốc phòng, an ninh, đối ngoại còn một số mặt hạn chế. Việc quán triệt triển khai các nghị quyết của Đảng, pháp luật của Nhà nước về quốc phòng, an ninh, bảo vệ Tổ quốc có lúc, có nơi chưa nghiêm, hiệu quả chưa cao.
Về xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa có mặt chưa đáp ứng tốt yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và quản lý đất nước trong tình hình mới. Vấn đề đổi mới đồng bộ, phù hợp giữa kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, giữa đổi mới kinh tế với đổi mới tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước có một số mặt còn lúng túng.
Về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, còn chậm trong triển khai nghị quyết, chưa quyết liệt, hiệu quả chưa cao. Thực hiện các nguyên tắc xây dựng Đảng, nhất là nguyên tắc tập trung dân chủ ở một số tổ chức đảng chưa nghiêm, thậm chí ở một số nơi còn vi phạm. Công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng vẫn còn tồn tại, hạn chế; một bộ phận cán bộ, đảng viên chưa tiên phong, gương mẫu; tình trạng suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ vẫn còn diễn biến phức tạp. Căn cứ vào những hạn chế, khuyết điểm, Đảng nhận thấy “toàn Đảng phải nghiêm túc nhìn nhận, nỗ lực phấn đấu để khắc phục, tiếp tục lãnh đạo đất nước phát triển nhanh, bền vững theo định hướng xã hội chủ nghĩa”.
Hơn 90 năm ra đời và phát triển (1930-2024), Đảng luôn vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; trong đó có những lời chỉ dẫn, căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong bài viết “Kiểm điểm công việc của Đảng” luôn có ý nghĩa lý luận và thực tiễn quan trọng để rèn luyện Đảng trở thành đội tiên phong của giai cấp vô sản, “đã có thành công và sẽ thành công to lớn nữa”, tiếp tục lãnh đạo đất nước tiến hành công cuộc đổi mới, hội nhập quốc tế sâu rộng, xứng đáng với mong mỏi của Người.
|